zaterdag 28 juni 2014

Evolution stuurautomaat in stalen schip

(Bijgewerkt tot 7 augustus 2014)

Sinds de aanschaf van onze motorsailer in 2008 wilde ik een stuurautomaat. Maar dat bleek niet eenvoudig. Het grote probleem was een goed werkend kompas. Een fluxgate kompas werkt in ons schip niet voldoende. Het kompas wordt te veel beïnvloed door het staal van het schip. Een gyro-kompas was noodzakelijk. Maar dat was kostbaar. Toen ook nog de oude SPX serie van Raymarine tijdelijk niet meer leverbaar was zag ik van inbouw af. Maar de wens bleef.


Raymarine Evolution sensor EV-1

In 2013 bracht Raymarine een nieuw systeem uit, de Evolution. Volgens Raymarine compenseert de EVO ook de deviatie, de afwijking van het kompas door de invloed van het metaal in het schip. Dat wilde ik eerst wel eens zien. Het heeft echter een tijd geduurd voordat ik informatie kon vinden over ervaringen met deze automaat op stalen schepen. In de afgelopen winter las ik de eerste positieve reacties. Contact met de eigenaar van de Zahree (zie hun Blog: dezahree.blogspot.com ) gaf de doorslag. En zo kwam het eind juni toch nog tot een nieuw project.

Onze motorsailer heeft een hydraulische stuurinrichting met twee (stuurwiel-)handbediende pompen, nummers (2) en (3) in onderstaand schema. De stuurautomaat moet dit systeem sturen door een derde elektrisch aangedreven pomp, nr. (5) in het schema. Het schema komt uit de oude handleiding van Vetus (april 1987!) en laat het complete systeem zien. Het op ons schip ook aanwezige expansietankje (7) staat niet in het schema. Het tankje is aangesloten op de bovenste pomp (3).


De in het schema aangegeven tweede dubbele terugslagklep (4) bij de elektrische pomp is niet nodig, de Raymarine pomp heeft een ingebouwde dubbele terugslagklep. Een plaatje uit de handleiding van Raymarine:


Ik heb het EV-200 Hydraulisch pakket T70157 aangeschaft. Zie ook de site van Raymarine: EV-200 Hydraulic Pack.


1: Voeding SeaTalk (Voeding SeaTalk kan ook via Spurkabel ACU-200)
2: Sensor EV-1 met 1 m SeaTalk Spurkabel
3: Bedieningsinstrument p70R met 1 m SeaTalk Spurkabel
4+5: SeaTalk kabelset (met o.a. 40 cm Spurkabel en 5 m Backbone)
6: Hydraulische pomp type 1
7: Roerstandindicator met aansluitkabel
8: Voeding ACU-200, extern uitschakelbaar en 20A gezekerd
9: Koerscomputer ACU-200 met 1 m SeaTalk Spurkabel

De externe voeding met schakelaar en zekering zitten niet in het pakket, de rest wel. Hiermee is voldoende aanwezig voor een complete installatie.


Mijn grootste vraagteken was de plek van de sensor. Op ons relatief kleine schip (9,50m) is bijna geen plek te vinden die niet wordt beïnvloed door stalen onderdelen. Zaak is om de door de computer te compenseren deviatie zo klein mogelijk te houden. De meest optimale plek is het midden van het schip en zo ver mogelijk van alle staal. Bijvoorbeeld onder de salontafel. Maar die plek is niet handig. De tafel moet wegneembaar blijven. De kisten onder de zitbanken in de salon waren "de best of de rest". Raymarine stelt in hun handleiding dat de deviatie bij voorkeur niet meer dan 25 graden mag bedragen. Bij een grotere afwijking bestaat de kans dat de computer de deviatie niet voldoende gecompenseerd krijgt. Ik heb in de kisten met een handpeilkompas maximaal 25 graden gemeten. Na de eerste proefvaart gaf het systeem dit ook aan. Ik zal wellicht rekening moeten houden met een afwijkende koersweergave op het instrument. Ook niet erg. Ik ga er niet mee navigeren. De koerscomputer dient alleen een actuele koers te behouden.

De inbouw van de hydraulische pomp liet ik aan de vakman over. Daarvoor is de boot op 27 juni naar Elburg gevaren. De firma Loedeman monteerde daar eveneens de roerstandindicator, een zeer lastig karwei in de uiterste hoek van de motorruimte.

Voor alle foto's: Klik op de foto voor een uitvergroting.


De ACU-200 koerscomputer is aangesloten.
Geheel links de wit-zwarte Spurkabel naar de Backbone.
De schakelaar boven die kabel is op "voeding via de ACU-200" gezet.



De p70R is met de korte Spurkabel verbonden met de blauw-zwarte Backbone.
De Backbone krijgt voeding van de ACU-200.
Een afzonderlijke voedingskabel is daardoor niet noodzakeijk.



De Backbone ligt tot in de machinekamer met de aftakking naar de sensor EV-1.



De elektrische pomp is met (nieuwe) flexibele slangen verbonden met de stuurcylinder.
De (bestaande) koperen leidingen verbinden de handbediende pompen met de stuurcylinder.



Er blijft weinig ruimte over op de roerkoning:
In het midden grijpt de stuurcylinder aan,
vooraan de al bestaande Vetus roerstandindicator
en achter de nieuwe Raymarine roerstandindicator.


Op vrijdag 4 juli konden wij het systeem in gebruik nemen. Echter niet zonder eerst nog enkele ontbrekende stekkers te monteren die op de ACU-200 ontbraken. Controleer daarom altijd alle onderdelen voor montage, de stekkers moesten uit Engeland komen! Tijdens de eerste (proef)vaart naar Ketelhaven verliep alles perfect. We hadden een stuurautomaat!


Een bijzondere plek voor het instrument p70R!
Deze is nu van buiten goed afleesbaar en vooral ook goed bereikbaar.
Op de stuurstand was ook geen ruimte meer beschikbaar.


Onze verdere ervaringen tot 7 augustus 2014:

- Het EV-1 kompas heeft zich al (automatisch) gecalibreerd tot op enkele graden van de GPS koers. (In situatie zonder stroming en wind) Het EV-1 kompas geeft daarmee geen grotere afwijking dan het vloeistofkompas.

- Op het IJsselmeer met 5 Bft wind en een korte golf houdt de automaat het zeilende schip bij "halve wind" en "aan de wind" keurig op koers. Op een koers "voor de wind" is de automaat nog niet geprobeerd.

- De aansluiting voor een slaapstandschakelaar geeft nog vraagtekens. In de stand "Standby" is geen effect te merken. De schakelaar zou stroombesparend werken. In de stand "Auto" resulteert de slaapstandschakelaar direct in een voortdurende foutmelding. Ik ga Raymarine om uitleg vragen.

- De elektrische pomp is zeer stil. Het stroomverbruik blijft beperkt tot 2 A, in de stand "performance" bijna continue, in de stand "cruising" met korte stroomstootjes. De stand "cruising" is voldoende bij zeilen op ruim water.

Tot op heden ben ik zeer tevreden met het resultaat.
Heeft u andere te vermelden ervaringen met de Evolution in een stalen schip? Ik hoor het graag!

Met groet, Jan

2 opmerkingen:

  1. Beste , graag had ik meer info over jullie stiurautomaat , ik zoek voor mijn oude (1979 ) motorsailer Rubin 32 EEN OPL9SSING ... wat is kostenplaatje hier voor ? Grts robby

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Beste , graag had ik meer info over jullie stiurautomaat , ik zoek voor mijn oude (1979 ) motorsailer Rubin 32 EEN OPL9SSING ... wat is kostenplaatje hier voor ? Grts robby

    BeantwoordenVerwijderen